ERMENI HABER AJANSI

Հայոց  ցեղասպանության 98-րդ տարելիցի հիշատակման արարողություններին մասնակցելու նպատակով ապրիլի 24-ին  Թուրքիա էր մեկնել Ֆրանսիայի հայ  համայնքի ազդեցիկ դեմքերից մեկը` Ալեքսի Գովջյանը: Նա վերջին անգամ Թուրքիայում եղել էր 2007 թվականին` մասնակցելու Հրանտ Դինքի հուղարկավորությանը: Նա  2005 թվականի Ֆրասնիայի սենատի կողմից Հայոց ցեղասպանության նախագծի  «ճարտարապետներից  է և այդ պատճառով  Թուրքիայում համարվում է «persona non grata»: Այս տարի նա Ստամբուլի  Թաքսիմ հրապարակում մասնակցել է ցեղասապնության զոհերի հիշատակին նվիրված  արարողությանը: Այցի ընթացքում Ալեքսի Գովջյանը պատասխանել է թուրքական «Հյուրրիյեթ» օրաթերթի հարցերին:

- Եթե ճանաչվի ցեղասպանությունը, ի°նչ եք կարծում դրան կհաջորդե°ն հողի և փոխհատուցման պահանջները: Տարիներ շարունակ Թուրքիային  մտահոգող  խնդիրը սա է եղել:

 - Իրականում փոխհատուցման և տարածքային պահանջները մեկ այլ բան են, իսկ ցեղասպանությունը ճանաչելը` մեկ ուրիշ: Ցեղասպանության ճանաչումը բարոյական խնդիր է: Օրինակ ինչպես Գերմանայի նախագահը հրեա ժողովրդից ներողություն խնդրեց: Այսօր Գյուլը կամ Էրդողանը, ինչու չէ երկուսը միասին, կարող են ասել, որ հայ ազգը ցեղասպանության է ենթարկվել: Մենք ցեղասպանության ճանաչումը չենք կապում փոխհատուցման խնդրի հետ: Բացի այդ, ներկայումս ԱՄՆ-ում, Գերմանիայում և Թուրքիայում փոխահուցման գործընթացներ են տեղի ունենում: Թուրքիայում եթե կադաստրային և փաստաթղթային արխիվներ ունեք, կարող եք այնտեղ դիմել: Իսկ հողային պահանջների ժամանակ  դա կլուծվի միջազգային  օրենքների շրջանակներում:  Մի խոսքով, սփյուռքում ոչ մեկ այդպիսի պահանջ չի ներկայացնի: Այն  տեխնիկական տեսակնյունից  կարող է անել միայն Հայաստանի  Հանրապետությունը: Այս պահին այդպիսի մտադրություն դեռ ոչ ոք չի արտահայտել:

- Բայց Թուրքիան Հայաստանի զինանշանի վրա Արարատ սարի պատկերումը  մեկանբանում է որպես հողային պահանջ, ին՞չ կասեք այդ մասին:

 - Թուրքիայի դրոշի վրա էլ պատկերված են լուսինն ու աստղը: Այդ դեպքում Թուրքիան ի՞նչ  է, պետք է լուսնի վերաբերյալ պահանջ ներկայացնի: Արարատ լեռը մեր պատմության ամենակարևոր  առանցնք է: Արարատը ոչ միայն մեր, այլև ողջ մարդկության պատմությանն է պատկանում:

 - ԱՄՆ նախագահ  Բարաք Օբաման  կրկին «ցեղասպանություն» եզրաբառը  չկիրառեց  իր խոսքում և փոխարենը «Մեծ եղեռն» ասաց:  Վերոնշյալ արտահայտություների մեջ  ըստ ձեզ ո՞րն է տարբերությունը:

 - Օբաման իր քաղաքականություն մուտք գործելու պահից ի վեր ցեղասպանություն բառն է ասել: Ցեղասպանությունը նկարագրող բոլոր հնարավոր բառեըը նա իր խոսքում ասել է: Բոլորն էլ գիտեն, որ նրա արտաբերած բառերը ցեղասպանության իմաստ  են պարունակում:

 - Թուրքիան  ինչպե՞ս  պետք է արտահայտվի,  որ դուք ներեք կամ հարցն իր լուծումը ստանա:

- Միայն պետք է ասի`  «այո, ցեղասպանություն է եղել»: Այս արտահայությունը բավական է, հետո մենք կներենք: Ներելու խնդիրը դուք սխալ մի հասկացեք: Մենք այսօրվա թուրք մարդուն չէ, որ պետք է ներենք, նրանց հետ մենք խնդիրներ չունենք: Մենք կներենք անցյալում կատարված դեպքերը: Մենք Թուրքիայի առանցքային ժամանակաշրջանից ենք խոսում, մեր խնդիրը «Միություն և առաջադիմություն» կուսակցության հետ է: Ոճրագործ առաջնորդների` Թալեաթի, Էնվերի և այլոց հետ է, հույս ունենք, որ մի օր Թուրքիայում իրենց անուները կրող հրապարակները, փողոցները, կառույցները կանվանափոխվեն:

 - Ֆրանսիայում ցեղասպանության մերժումը  քրեականացնող օրինագի  կրկին  օրակարգ բերելու ե՞ք:

- Այո, անշուշտ, այն կրկին օրակարգ ենք բերելու, բայց այժմ կա Սահմանադրական դատարանի խոչընդոտը: Սակայն, գիտեք, որ դա այդքան էլ կարևոր չէ: Ես կնախընտրեի Ֆրանսիայում վերոնշյալ  նախագծի փոխարեն տեսնել Թուրքայի այս հարցին ցուցաբերած մոտեցման փոփոխություն: Այդ նախագիծն ավելի շատ կուժեղացնի Հայոց ցեղասպանության  ժխտումը, եթե բոլորը ճանաչեն, ապա այն քրեականցնող օրենքների կարիքը այլևս չի լինի:

Ermenihaber.am