ERMENI HABER AJANSI

Հունիսի 5-8-ը Վրաստանի մայրաքաղաք Թբիլիսիում կայացել էր «Կովկասը կայսերական մայրամուտին. ազգայնականություն, էթնիկություն և ազգաստեղծում» գիտաժողով, որտեղ ելույթներով հանդես էին եկել Թուրքիայից, Ադրբեջանից, Հայաստանից,Վրաստանից և այլ երկրներից մեկնած բանախոսներ:

«Ermenihaber.am»-ը զրուցել է հիշյալ գիտաժողովին մասնակցած «Մոդուս Վիվենդի» կետրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Արա Պապյանի հետ` պարզելու արդյունքներն ու ակնկալիքները: Նշենք, որ «Կովկասը կայսերական մայրամուտին. ազգայնականություն, էթնիկություն և ազգաստեղծում» գիտաժողովին Արա Պապյանի մասնակցությունը հայկական կողմը ընդունեց ոչ միանշանակ` մատնանշելով, որ նման կերպ հայկական կողմը լեգիտմացնում է թուրքական ժխտողականությունը: Իսկ թուրքերը փորձում են այն շահարկել` նշելով, որ այդ կերպ հայերը ազատվում են Սփյուռքի ճնշումներց և գոյություն ունեցող տաբուներից: (Զաման, Մեհմեթ Ֆաթիհ Օզթարսու, 18. 06. 2013)

- Պրն Պապյան, Ձեր մեկնաբանությունը` այդ մասով: Ի՞նչպիսի քննարկում էր դա և ի°նչ ակնկալիքներ կարելի է ունենալ:

- Նախ ասեմ, որ ես որևէ մեկի կողմից չեմ ենթարկվել ճնշումների՝ մասնակցելու կամ չմասնակցելու առումով: Ես  ազատ մարդ եմ և ինքս եմ որոշում` ինչ անել, կամ չանել: Ես գտնում էի և գտնում եմ, որ ԱՄՆ Յութայի համալսարանի կողմից կազակերպված գիտաժողովը լավ առիթ է գրեթե հարյուր գիտնականի առջև բարձրաձայնելու մեր հողային իրավունքները, ինչը և արեցի: Կարծում եմ, որ բոլոր նրանք, ովքեր Հայոց պահանջատիրության հարցերը նեղացրել և իջեցրել են Հայոց ցեղասպանության ընդունման կամ մերժման մակարդակի, մեղմ ասած` լուրջ սխալ են անում: Վաղուց է հասունացել պահը, երբ Հայոց պահանջատիրության հարցը պետք է դուրս բերվի ցեղասպանության ճանաչման/մերժման ծուղակից:  Նրանք՝ հայեր, թուրքեր և օտարներ, ովքեր ընդունում են Հայոց ցեղասպանության փաստը, սակայն մերժում են մեր օրինական իրավունքերը՝ հատուցումների, այդ թվումն նաև տարածքայհին հատուցումների առումով, ինձ համար ավելի վտանգավոր են, քան ուղղակի մերժողները: Առաջինները հսկայական ազգային ջանք ու միջոց են վատնում թուքերի կողմից թելադրված օրակարգի վրա:

- Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ ի՞նչ հարցեր են քննարկվել: Արդյո°ք հայկական կողմի համար մյուս մասնակիցների հետ համեմատ ստեղծվել էին արտահայտվելու հավասար պայմաններ:

- Գիտաժողովը նվիրված չէր Հայոց ցեղասպանությանը,  ոչ էլ հայերին ընդհանրապես:  Հետևաբար 71 զեկույցից միայն մեկ զեկույցն էր վերաբերում Հայոց ցեղասպանությանը: Գիտաժողովն ընդհանուր թուրքագիտական-կովկասագիտական էր: Զեկույցների մեջ, ինչպես բոլոր գիտաժողովների ժամանակ, կային ինչպես բարձրարժեք, այնպես էլ ցածրարժեք ելույթներ: Հայկական կողմի համար արտահայտվելու որևէ խոչընդոտ չի եղել:  Ավելին, իմ ելույթից հետո ծավալվել են տևական և բուռն քննարկումներ: Քննարկումներին մասնակցել են ոչ միայն գիտնականներ, այլև Թիֆլիսում թուրքական դեսպանատան և Թուրքիայի արտգործանախարարության դիվանագետներ՝  հետազոտական և վերլուծական գլխավոր վարչության պետի տեղակալի մակարդակով:

- Ձեր ելույթում դուք ի°նչ խնդրի անդրադարձաք:

- Ես իմ ելույթում խոսեցի Հայաստանի Հանրապետության հողային իրավունքների մասին:  Կամ ինչպես գրել է Hurriyet Daily News-ը` «One scholar even demanded territory from what is today Turkey or, to him, what is Western Armenia»: Ես փաստաթղթերի և քարտեզների ցուցադրությամբ հիմնավորեցի, որ ԱՄՆ նախագահ Վուդրո Վիլսոնի Իրավարար վճիռն առ այսօր ուժի մեջ է, հետևաբար չնայած Թուրքիան բռանազավթված է պահում Հայաստանի Հանրապետության տարածքի զգալի մասը, այdուհանդերձ տվյալ տարածքը de jure ՀՀ տարածք է:  Պետք է ասել, որ թեև որոշ փորձեր եղան հակադրվելու կամ հերքելու իմ տեսակետը, սակայն դրանք արդյունավետ չէին, քանի որ դժվար է հերքել մի բան, ինչն ամրագրված է միջազգային իրավունքի մեջ: Թերևս թուրքերն ակնակալում էին, որ ես պիտի հերթական անգամ մուրամ ճանաչում, այնինչ ես խոսեցի մեր իրավունքների,  արդար ու համարժեք հատուցումների մասին:  Կարծես վերջին հիսուն տարվա մեջ սա առաջին դեպքն էր, երբ միջազգային գիտաժողովում հիմնավորված բարձրացվեց հայոց պահաջատիրության հարցը:  Վերջում ես ցանկացողներին բաժանեցի Վիլսոնի Իրավարար վճռի ամբողջական հրատարակությունը՝ բնագրի լեզվով,  բոլոր հարակից քարտեզներով և առդիր հավելվածներով:

Հարցազրույցը վարեց Անահիտ Վեզիրյանը

Ermenihaber.am