Արիս Նալջը. «Քրդերը հայերի օրինակի վրա են սովորել իրենց իրավունքների համար ճիշտ պայքարել»

Գիտակրթական08:04, 02 Հոկտեմբեր 2013

Արիս Նալջը. «Քրդերը հայերի օրինակի վրա են սովորել իրենց իրավունքների համար ճիշտ պայքարել»

Թուրքական կառավարության կազմած և վարչապետ Էրդողանի ներկայացրած ժողովրդավարական փաթեթի մասին իր գնահատակններով է կիսվել նաև պոլսահայ լրագորղ Արիս Նալջըն:

Նալջըն գրում է, որ մինչև հրապարակումն արդեն բավականին գովազդված փաթեթը ներկայացնելու համար Թուրքիայի վարչապետը շուրջ 45 րոպե ելույթ ունեցավ՝ բերելով փաստարկներ. «Վարչապետը, պարզ է, որ ինքն իրեն համոզելու համար օգտագործած փաստարկները, այժմ էլ մեզ համոզելու համար է առաջ բերում, սակայն ապարդյուն»,- գրում է պոլսահայ լրագրողը:

Թուրքական «TV 24» լրատվական կայքում հրապարակված հոդվածում հիմնականում խոսվում է փաթեթում մայրենի լեզվով կրթություն ստանալու արտոնությունների մասին: Նալջըն քննադատում է մայրենի լեզվով կրթություն ստանալու համար հատուկ դպրոցներ ստեղծելու որոշումը, նշելով, որ իր սեփական փորձը ցույց է տալիս, որ հատուկ դպրոցների բացումը հարցի լուծում չի կարող լինել:

Արիս Նալջըն գրում է.

«Շատերը ասում են. «ինչու՞ են այս քրդերը շարունակ մայրենի լեզու ասում: Ահա հատուկ դպրոց են տվել»: Բայց ես բացատրեմ, թե ինչու այս գործը հատուկ դպրոցներով չի կարգավորվի:

Այս երկրում հայերը, հույները, հրեաները մայրենի լեզվով կրթուրթյուն ստանալու իրավունք ունեին: Սակայն հենց այն կարգավիրճակով, որը այժմ քրդերը չեն ուզում՝ հատուկ դպրոցների կարգավիճակով:

1990-ականների սկբներին ես էլ ամեն առավոտ Մերամեթչյան նախակրթարանում ասում էի. «Թուրք եմ, իրավացի եմ»: Իսկ մեր դպրոցը շրջապատող շենքերի բնակիչները, ամեն առավոտ պատշգամբ դուրս գալով, մեզ էին հետևում: 400-ից ավել աշակերտ կար մեր դպրոցում: Հիմա հայկական դպրոցներում փնտրեք, այդքան աշակերտ չեք կարող գտնել: Իսկ մեր դպրոցի հարևան բնակիչները հավանաբար իրենց մտքում ասում էին. «ինչ լավ են թուրքացվում»:

Ահա հենց այդ ժամանակներից մեր բոլոր դասերը հայերեն էին՝ մեր «իրավունքներին» համապատասխան: Մաթեմաթիկան էլ, բնական գիտություններն էլ հայերեն եմ սովորել: Միայն այդպես էինք կարողանում հայերեն սովորել:

Բոլորի ընտանիքներն երեխաներին հայերեն սովորեցնելու համար լեզվին բավականաչափ չէին տիրապետում: Բայց դասերը հայերեն եին, ստիպված սովորում էինք: Հետո էլ վարժարան գնացի, որտեղ ել ֆիզիկան, քիմիան, կենսաբանությունը նույնպես հայերեն էինք սովորում:

Եվ այս առարկաների տերմինաբանությունը հայերեն էինք սովորում և հետո համալսարան ընդունելության քննություններին պատրաստվելու համար բոլորս մի լավ քաշվեցինք: Ինչից հետո մեր դպրոցները ստիպված եղան մեր սովորածը մի հատ էլ թուրքերենով սովորեցնել, քանի որ քննությունները թուրքերեն էին, և եթե ցանկանում էիր համալսարան ընդունվել, ապա այդ ամենը պիտի թուրքերեն իմանայիր: Դպրոցի տնօրինության համար օրակարգում նույն սպառնալիքն էր: Նրանք էլ հաջող սերունդ չդաստիրակելու պարագայում իրենց ամբողջ հարգանքն ու պատիվը կկորցնեին: Այդ պատճառով էլ դասերը մեծ մասը թուրքերեն էր դառնում: Իսկ հիմա էլ հատուկ հայկական դպրոցներում սովորողները արդեն նոր համակարգով համալսարանի քննությունների պատրաստ լինելու համար ֆիզիկան, քիմիան, կենսաբանությունը և մի շարք այլ դասեր սպիպված են թուրքերեն սովորել:

Բայց եթե հարցնեք.

-Հայերը մայրենի լեզվով կրթություն ստանալու իրավունք ունե՞ն:

-Իհարկե, ունեն:

- Այդ ինչպե՞ս

-Դե ահա այսպես:

Լոզանի պայմանագրից 90 տարի է անցել: Գուցե Թուրքիան ոչ մի բան չի սովորել, բայց քրդերը շատ բան են սովորել:

Հայկական կազմակերպությունների կողմից «հավատարիմ ազգ» օրինակ ծառայելու , «ձայն չհանենք, որ եղածն էլ չկորցնենք» դիրքորոշում որդեգրելու հիման վրա են սովորել:

Քրդերը մեկ իրավունք վաստակելու համար ի սկզբանե ճիշտ որոշում ստանալու, ճիշտ դիրքորոշում ընտրելու, ճիշտ կողմնորոշվելու անհրաժեշտությունն են սովորել:

Քրդերի մայրենի լեզվով կրթություն ստանալու համար պայքարի շնորհիվ է, որ այս երկրում արդեն բոլորը գիտեն համալսարանում կրթություն ստանալու համար թուրքերեն սովորելու պարտադրանքի փոխարեն քննությունները հայերեն, քրդերեն, ասորերեն, արաբերեն, հունարեն և այլ լեզուներով դարձնելու անհրաժեշտության մասին»:

Ermenihaber.am