ERMENI HABER AJANSI

Պոլսահայ հայտնի գրող, հրապարակախոս, լեզվաբան Սևան Նիշանյանն սեփական հողատարածքի վրա «ապօրինի» շինություն կառուցելու  մեղադրանքով 2014-ի հունվարի 2-ից երկու տարվա ազատազրկման էր դատապարտվել:  Նիշանյանի բանտարկությունը մտավորականների շրջանում  դժգոհություն էր հարուցել: Բանտում նրա նկատմամբ կիրառվող սահմանափակումները վերացնելու նպատակով էլեկտրոնային ստորագրահավաք էր սկսվել: Իսկ օրերս «Դեմոկրատ հաբեր» լրատվական կայքի հայազգի հոդվածագիր Հրանտ Գասպարյանը տեղեկացրել էր, որ  Նիշանյանին տեղափոխել են խստացված ռեժիմով գաղութ:

«Ermenihaber» լրատվականը Նիշանյանի տեղափոխման բուն պատճառների, նրա նկատմամբ կիրառվող սահմանափակումների, ինչպես նաև Թուրքիայում համացանցի մասին նոր օրենքի և դրա՝ ժողովրդավարության ու առաջիկա ընտրությունների վրա հավանական ազդեցությունների մասին զրուցել է լրագրող Հրանտ Գասպարյանի հետ:

- Սևան Նիշանյանին  խստացված ռեժիմով գաղութ  տեղափոխելը արդյո՞ք նրան լռեցնելու նպատակ է հետապնդում: Արդյո՞ք Նիշանյանը, ով  հարցաքննության է ենթարկվել բանտապահի կողմից գողության դեպքի մասին գրելու փաստարկով , այսուհետև կմնա խստացված ռեժիմով գաղութում:

- Սևան Նիշանյանը համեմատաբար մեղմ պայմաններով «Թորբալը» կալանավայրից տեղափոխվել է  «Բուջա» խստացված ռեժիմով գաղութ: Դա նրան առավել մեկուսացնելու և պատժելու նպատակ է հետապնդում:  Սա վախեցնելու և ահաբեկելու նախաձեռնություն է:  Երբ Սևանը գտնվել է «Թորբալը» բանտում, բանտապահը գողացել է նրա պլաստիկ քարտը: Այս փաստը բացահայտելու պատճառով Սևանին տեղափոխելը ցույց է տալիս, թե ինչպիսի անարդարություն է իրականացվում նրա  նկատմամբ: Սևանին խստացված ռեժիմով գաղութ ուղարկելը մտավոր ասպարեզում նրա գործունեությունը արգելակելու փորձ է: Սևան Նիշանյանը հեղինակել է գրքեր, գյուղ է շենացրել, երկրում տեղի ունեցող զարգացումներում իր ներդրումն ունի, մտքի ազատության բնագավառում մրցանակներ է ստացել, Հրանտ Դինքի անվան մրցանակի թեկնածու է: Եվ ահա այս մարդու ճակատագիրը բանտի ղեկավարությանն է թողնվել:  Սա  Թուրքիայի քաղաքացիների արդարության ընկալման մեջ խորը վերք է բացել: Դժվար կլինի ասել, թե «արդարության» ընկալման նման իրավիճակում  Նիշանյանը որքան կմնա  խստացված ռեժիմով գաղութում:

- Ըստ Ձեզ` Նիշանյանի դեմ ինչո՞ւ են ճնշումներ գործադրում:

Սևան Նիշանյանը Թուրքիան ցնցած կոռուպցիոն կամ նմանատիպ որևէ հանցանք մինչև օրս չի գործել, սակայն բանտում է հայտնվել, քանի որ մտածել և խոսել է ՝ արտահատելով ճշմարտությունը, որը շատերին դուր չի եկել: Այսպիսի մթնոլորտում ավելի  է պարզ դառնում, որ դատաիրավական համակարգը պետության պաշտոնական գաղափարախոսության ռեֆլեքսով է շարժվում: Պետության պաշտոնական գաղափարախոսությունը, որը Թուրքիայում տեսանելի և զգալի է, հիմնվում է կեղծիքի վրա, լայն զանգվածների վրա ճնշում գործադրելու,  ահաբեկելու, կոտորելու ճանապարհով փորձում է ընդունել տալ այն: Համալսարանները, դատարանները, թերթերը, լրատվամիջոցները կարողանում են այս գաղափարախոսության շրջանակներում աշխատել:

Սևան Նիշանյանը մարդու իրավունքներին հակասող «թուրք-սուննի» տարրը հիմք ընդունող գաղափարախոսության մասին «Սխալ հանրապետություն» գիրքն է հրատարակել: Գրքի հրատարակումից հետո  նրա  դեմ կրկին դատական գործեր բացվեցին «ապօրինի շինարարության»  մեղադրանքով: Այս ռազմավարությունը, որը հաճախ է կիրառվում, նորություն չէ և անհրաժեշտ է այս խորամանկության մասին բարձրաձայնել և կանխել:

Շիրինջեի գյուղը շենացնող Նիշանյանին անհրաժեշտ էր կատարած գործերի համար մրցանակ տալ, մինչդեռ պետությունը փորձում էր Նիշանյանի համար դժվարություններ ստեղծել և խոչընդոտել նրա աշխատանքները: Նիշանյանը, որ մի ամբողջ գյուղ զբոսաշրջության կենտրոն էր դարձրել  և կենսունակություն բերել շրջանի բնակավայրերին, Շիրինջեում սեփական հողատարածքի վրա «ապօրինի» երկու պատի կառուցման համար ազատազրկվեց:

Մարդու իրավունքների պաշտպանության միջազգային «Amnesty International»  կազմակերպությունը  Սևանի  դատապարտման մասին հայտարարության մեջ նշել է, որ Նիշանյանին  ապօրինի կառուցապատման համար բանտարկելը համոզիչ չի հնչում: Մենք բոլորս գիտենք, որ Սևանը ազատազրկման է դատապարտվել ոչ թե «ապօրինի կառուցապատման», այլ իր բաձրաձայնած գաղափարների պատճառով: Այս իրավիճակը Թուրքիայի  մտքի և խոսքի ազատության մատյանում գրանցվել է որպես մի նոր սկանդալ: Պետությունը չպետք է խորամանկորեն կեղծ պատրվակներ գտնելով պատժի այն մտավորականին, ում չի կարողանում  իր գաղափարների համար բացահայտ դատել: Իսկ եթե այդպես է վարվում, ապա մտքի ազատության և մարդու իրավունքների պաշտպանության կազմակերպությունները չպետք է լռություն պահպանեն:

- Թուրքիայում ընդունված համացանցի մասին նոր օրենքը համարվում է  խոսքի ազատության նոր սահմանափակում: Օրենքն ի՞նչ ազդեցություն կունենա:

- Այս նոր օրենքը նախատեսում է, որ Թուրքիայում կայքերի հասանելիությունը կարող է արգելափակվել, իսկ պետությունը հետևելու է,  թե յուրաքանչյուր օգտատեր ինչ կայքեր է մտնում և ինչ գործողություներ է անում, անձնական տվյալները 2 տարի արխիվում են պահվելու և ցանկացած պահ կարող են օգտատիրոջ  դեմ օգտագործվել որպես ապացույց: Սա նախևառաջ պատճառ կդառնա, որպեսզի լրագրողները, գրողները, մտավորականները դիմեն ինքնագրաքննության: Առաջադիմական գաղափարներ օրակարգ բերող մտավորականների նկատմամբ ամենամեծ ճնշումը, որ կարելի է կատարել, հենց այդ ինքնագրաքննությունն է: Այս նոր օրենքը համացանցի ազատության տեսանկյունից Թուրքիան հավասարեցնում է  Չինաստանի և Սաուդիան Արաբիայի պես երկրների մակարդակին:

Համացանցի մասին նոր օրենքը ևս մեկ անգամ ցույց է տալիս, թե ինչպես