Թուրքիայում մամուլի ազատության վիճակը տարեցտարի ավելի է վատթարանում

Իրավական07:31, 03 Մայիս 2019

Թուրքիայում մամուլի ազատության վիճակը տարեցտարի ավելի է վատթարանում

ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 1993թ. որոշմամբ մայիսի 3-ը նշվում է որպես մամուլի ազատության համաշխարհային օր: Մամուլի և խոսքի ազատության հարցերով զբաղվող մի շարք միջազգային կազմակերպություններ համապատասխան զեկույցներ են հրապարակել:

Այդ զեկույցները վկայում են, որ Թուրքիայում մամուլի ազատության վիճակը տարեցտարի ավելի է վատթարանում:

Վերջին տարիներին մամուլի ազատության որոշ ինդեքսներում Թուրքիան «մասամբ ազատ» երկրների խմբից տեղափոխվել է «անազատ» երկրների խումբ: «Լրագրողներ առանց սահմանների» (RSF) կազմակերպության 2019թ. զեկույցի համաձայն՝ Թուրքիան 180 երկրների ցանկում 157-րդն է: Իրավիճակը նույնն էր նաև 2018թ., երբ Թուրքիան 2017թ. համեմատ 4 հորիզոնականով նահանջել էր: Իսկ վերջին 12 տարվա ընթացքում Թուրքիան ընդհանուր առմամբ նահանջել է 56 հորիզոնականով:

Մամուլի միջազգային ինստիտուտի զեկույցի համաձայն՝ 2016թ. հուլիսի 15-ի հեղաշրջման փորձից հետո Թուրքիայում 170 հրատարակչություն և լրատվամիջոց է փակվել, իսկ մամուլի շուրջ 95 տոկոսը անցել է իշխանությունների վերահսկողության տակ:

Թուրքիան ակնհայտ առաջատար է ազատազրկված լրագրողների թվով: 2019թ. դրությամբ տարբեր կազմակերպությունների տվյալների համաձայն Թուրքիայում 139-162 ազատազրկված լրագրող կա: Նրանց մեծ մասին առաջադրվել են հետևյալ երեք հիմնական մեղադրանքները՝ հեղաշրջման փորձին մասնակցություն, ահաբեկչական խմբավորման անդամակցություն և ահաբեկչության պրոպագանդա:

Երկրի կառավարությունը պնդում է, թե ազատազրկված քաղաքացիները լրագրողներ չեն, իսկ եթե լրագրողներ են, ապա մեղադրվում են ոչ իրենց լրագրողական գործունեության պատճառով: Սակայն իրականում բազմաթիվ են դեպքերը, երբ լրագրողները առանց մեղադրական եզրակացության և առանց իմանալու, թե ինչում են մեղադրվում, ամիսներ և նույնիսկ տարիներ են անցկացնում բանտում՝ սպասելով դատավարության: Իսկ երբ հրապարակվում են մեղադրական եզրակացությունները, պարզ է դառնում, որ նրանք մեղադրվում են իրենց հեղինակած հոդվածների, լուրերի, հաղորդումների հիման վրա կամ ասենք որևէ հանցանքի մեջ մեղադրվող մեկ այլ անձի հետ հեռախոսային զրույցի պատճառով:

Միջազգային հանրության ուշադրությունից չի վրիպել նաև այն փաստը, որ վերջին տարիներին Գերմանիայից, Ֆրանսիայից, Նիդերլանդներից Թուրքիա ժամանակ մի շարք լրագրողները ևս հաճախ ձերբակալվում և կալանավորվում են: