Թուրք պրոֆեսորը պարզաբանել է, որ այբուբենի փոփոխություններ Թուրքիայում կամ Ադրբեջանում չեն լինի

Հասարակական15:25, 19 Սեպտեմբեր 2024

Թուրք պրոֆեսորը պարզաբանել է, որ այբուբենի փոփոխություններ Թուրքիայում կամ Ադրբեջանում չեն լինի

Վերջերս «Թյուրքական պետությունների կազմակերպությունը», միասնական թյուրքական այբուբենի հանձնաժողովի միջոցով, համաձայնություն էր ձեռք բերել առաջարկվող միասնական 34 տառանի թյուրքական այբուբենի շուրջ։ Սա հարցեր է առաջացրել, թե արդյո՞ք Թուրքիան կփոխի իր այբուբենը և կընդունի նորը։

Ի պատասխան՝ Թուրքական լեզվաբանական ընկերության (TDK) նախագահ, պրոֆեսոր Օսման Մերթը ներկայացրել է այդ հարցի վերաբերյալ հիմնական մանրամասները և անդրադարձել ընդհանուր մտահոգություններին:

Միասնական թյուրքական այբուբենի գաղափարը նոր չէ։ Պրոֆեսոր Մերթը նշել է, որ այդ նախագիծը մշակվում է դեռևս 1926 թվականից և քննարկվել է տարբեր հանդիպումների ընթացքում: Այբուբենի համար պատասխանատու հանձնաժողովը պաշտոնապես ձևավորվել է «Թյուրքական պետությունների կազմակերպության» կողմից և իր ստեղծման օրվանից ակտիվորեն աշխատում է դրա վրա։ Նրանց նպատակն է մշակել միասնական այբուբեն, որը կարող է տեղավորել թյուրքական աշխարհի լեզվական բազմազանությունը:

Ինչ վերաբերում է պատմական նախապատմությանը, միացյալ թյուրքական այբուբեն ստեղծելու ջանքերը սկիզբ են առել 1926 թվականի Թուրքագիտության առաջին կոնգրեսից: Հետագայում որոշակի առաջընթաց է գրանցվել 1991 թվականին Թուրքիայում տեղի ունեցած աշխատաժողովում, որտեղ կոնսենսուս է ձեռք բերվել 34 տառերի շուրջ: Սակայն այն ժամանակ պաշտոնապես որևէ քայլ չի արվել։ Վերջերս հարցը մեծ թափ ստացավ, և երկու տարի առաջ Բուրսայում տեղի ունեցավ ընդհանուր թուրքական այբուբենի վերաբերյալ առաջին պաշտոնական հանդիպումը։ Այդ ժամանակից ի վեր բազմաթիվ հանդիպումներ են անցկացվել։

Չնայած մտահոգություններին, թե արդյո՞ք այս նոր այբուբենը կազդի ներկայումս գործածվող թուրքական այբուբենի վրա, պրոֆեսոր Մերթը պարզաբանեց, որ այբուբենի փոփոխություններ Թուրքիայում կամ Ադրբեջանում չեն լինի։

Երկու երկրներն էլ կշարունակեն օգտագործել 29 տառերը, որոնք արդեն տարածված են մի քանի թյուրքական բարբառներում: Առաջարկվող 34 տառանոց այբուբենը շրջանակ է, որը ներառում է այլ թյուրքական պետությունների կողմից օգտագործվող տառերը, սակայն այն նախատեսված չէ փոխարինել Թուրքիայում գոյություն ունեցող այբուբենին:

Աղբյուր` Ermenihaber.am