ERMENI HABER AJANSI

Ermeni yazar Yervant Odyan Yoldaş Pançuni’nin üçüncü çevirisi ve baskısı İbrahim Çağlar’ın çevirisiyle tam olarak ve iki dilde yapıldı.

İlk iki çevirisi ve baskısı 2000 ve 2013 yıllarında, eksik olarak, Aras Yayıncılık tarafından yapılan Yoldaş Pançuni’nin üçüncü çevirisi ve baskısı Nüans Publishing tarafından, İbrahim Çağlar’ın çevirisiyle tam olarak ve iki dilde yapıldı. Böylece 1869'da İstanbul’da doğan, 1926'da Kahire’de ölen Ermeni yazar Yervant Odyan’a olan bir vefa borcu da ödenmiş olur, kitabın yayımından yaklaşık 80 yıl sonra!..

“Birgün” gazetesinde Yüksel Akkaya Ermeni yazar Yervant Odyan 'Yoldaş Pançuni'yi yazdı.

Aslında Yoldaş Pançuni sadece Ermeni devrimcilerin mizahi hikâyesi değildir, aynı zamanda Osmanlı devrimcilerinin, sosyalistlerinin de hikâyesidir. Kitap böyle de okunabilir. Avrupa’ya giden Ermeniler, buradaki sosyalist hareketler ile hızla buluşurlar, zira aradıkları şey oradadır. Osmanlı’nın Müslüman aydınları ise sosyalist hareketlere uzak ve mesafeli dururlar, zira aradıkları tam olarak orada değildir. Böyle olduğu için Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk devrimci/sosyalist örgütleri kurmak, toplumsal yapısı bu açıdan sıkıntılı/sorunlu olan Ermenilere düşer.

Yoldaş Pançuni, tipik bir Osmanlı aydını gibi toplumdan kopuk, olguları değerlendirmekte sıkıntılı ama bir sorun olduğunu hisseden ve bu soruna bir çözüm bulunması gerektiğini düşünen, ayakları yere basmayan hülyalı bir devrimcidir. Yervant Odyan, bu ortalama aydın/devrimci/sosyalist tipini mizahi bir dille şöyle anlatmaktadır:Paris’te “Sosyal Bilimler özel öğrenciliği hayatı dört yıl devam etti. Bu dört yıllık sürede kayıt yaptırdığı üniversiteye Pançuni beş defa gitti”. (…) “Pançuni, üniversiteye devam ettiği bu pek kıymetli anlarının dışındaki vaktini Ermeni ve Rus devrimci arkadaşlarıyla sosyal meseleler hakkında tartışarak geçiriyordu”. (…)

Avrupa’da 'temel eğitimini' tamamlayan ve ülkede harekete geçecek olan bu aydın/devrimci tipinin kurtaracağı halk ile de buluşması gerekir. Yervant Odyan, bu buluşmayı ve sonuçlarını da oldukça mizahi bir dil ile ortaya koyar; bunu yaparken başvurduğu yöntem merkezi bir komiteye/kurula gönderilen mektuplardır:

“Belirtmeye gerek yok ki Dzabılvar köyü derin cehalet içinde kalmış, özellikle sosyalist konular hakkında.(…) Daha geldiğimin ertesi günü propagandaya başladım. Henüz köylülerin kafasına, kapitalizmin işlediği cinayetleri, işçi sendikalarının buyurgan zorunluluğunu, proleteryanın taleplerini vs sokmayı başaramadım”.

Kuşkusuz, bütün bunlar Yoldaş Pançuni’yi yıldırmayacak, daha uygun yer ve koşullar aramaya itecektir. Van bunun için uygun yerdir. Van’a gelir ve faaliyetlere başlar. Yine Yervant Odyan’ın dili ne olduğuna bakalım:

“Öyle ya da böyle, buraya vardığım gibi şehrin ileri gelen ağalarına başvurdum. Muhtemel bir kıyıma karşı partimizin kendilerini koruma kararı aldığını, bunun için silaha ihtiyaç olduğunu ve silah temini için para verilmesi gerektiğini söyledim. (…) ‘Biz silah için gerekli olan parayı memnuniyetle karşılarız. Fakat önce bütün partiler birleşmeli ve ittifak kurmalılar’ diye cevap verdiler.”

Artık sınıfsal mücadeleden ulusal mücadeleye geçilmiştir. Ama kimlerle nasıl? Bunu da romanı okuyunca anlayacağız. Buyurun.