ERMENI HABER AJANSI

Ortadoğu Enstitüsü Başkanı, Rus doğubilimci Yevgeni Satanvoski Azerbaycan başkenti Bakü’nün Ermeni bir şehir olduğunu açıkladı. Söylediklerini savunmak amacıyla tarihi deliler sunan Satanovski “Resmi verilere göre 1846 yılında Güney Kafkasya’nın Rusya ile  5534600 rubli değerinde olan tüm ticareti Ermenilerin elindeymiş. 19 yüzyıl sonunda Bakü’de yeni Ermeni şirketler oluşuyordu. Bilgileri ve enerjileri sayesinde Ermeniler etkilerini daha da büyüterek tüm Bakü eyaletinde önemli rol oynuyordu” dedi.

Ermenilere ait şirketlerini sıralayan Satanovski, en meşhur olan “Mirzoyan ve kardeşleri”, “Mantashyan ve arkadaşları”, “Aragats”, “Araks”, “Ghukasyan kardeşleri” “Aramazd”, “Ararat”, “Masis”, “Astghik”, “Syunik” şirketlerinin yanı sıra Ermenilere ait onlarca firmanın var olduğunu vurguladı.

Rus bilim adamına göre adı geçen firmalar petrol endüstrisinde büyük rol oynamıştı. Bakü’de 1869 yılında ilk kez işletilen endüstriyel petrol kuyusunun Ermeni iş adamı O. Mirzoyan’a ait olduğunu dile getiren Satanovski, Bakü Ermeni iş adamlarından en ünlü isimlerinden biri olan Aleksandr Mantashyan’ın petrol endüstrisinde çok etkili olduğunu vurguladı.

1894 yılı Şubat ayında Mantashyan’ın Ermeni Grubu ve “Bakü işadamları derneği” arasında imzalanan anlaşmayla Ermeni işadamları uluslararası piyasaya engelsiz girebiliyordu. 1897-1907 yılları arasında Ermeni sanayiciler (Mantashyan, Ter-Akopov, Ter-Margaryan ve diğerler) Bakü-Batumi ilk boru hatını inşa ettileri.

Ermeni işadamı G. Lianozyan balıkçılık ve deniz ürünlerinin en büyük üreticisiymiş.

Ermenilerin aynı zamanda işdünyasının kalkınmasını sağlayan teknik temelleri kurduklarını dile getiren uzman şöyle devam etti: “Sondaj ekipmanları ve boru hatı üreten 41 şirketten 19’ü Ermenilere aitti. 1904 yılında Bakü’de birisi Mirzabekyan kardeşlerine, diğeri Sarkis Karagyozyan’a ve Avet Arakelyan’a ait olan sigara üreten 2 fabirka vardı.

1914 yılında ise Azerbaycan’da 7 sigara üreten fabirka vardı, 7’si de Ermenilere aitti. 1891 yılında  Piliposyan kardeşleri Kafkasya’da ilk ve tek çikolata fabrikasını açtı. Aynı yılda A. Kharacyan ayna üreten ilk fabrikayı açtı. Güney Kafkasya’da Melik-Gulambaryan’a ait meyve suyu ve maden suları fabrikasının benzeri yoktu.

S.Ter-Ohanyan’ın başkanlığını yürüttüğü ve N. Saruhanyan’ın, O. Tumanyan’ın, J. Ter-İsrayelyan’ın ile G.Skhyants’ın yönetim kurulu üyesi oldukları “Trans-Hazar ticaret ve sanayi örgütü”  manifaktür üretiminde en öenmli şirketiydi. Ermeniler  ipek ve pamuk üretiminde önemli role sahipti.

1907 yılında Bakü’de var olan manifaktür fabrikalarından 89’ü Ermenilere aitti. Şehrin en büyük ticari odasının sahibi Tumanyan kardeşleri idi. Bakü finans ve bank sistemi de Ermenilerin elindeydi.  1875 yılında “Karşılıklı kredi şiketi”nin yöneticileri A. Tavrizyan, M. Mamikonyan daha sonra da Ayvazyan kardeşleri oldu.

Rusya’nın Sankt-Petserburg şehrinde eğitim alan Ermeni mimarları ve inşaatçıları Bakü’nün mimarisine   büyük katkıda bulundu. Ter-Mikayelyan, V. Sarkisyan (Sarkisov). N. Bayev, G. Ter- Hovhannisyan (Kajaznuni), F. Agalyan, A. Kandinyan, M. Ter- Grigoryants Bakü’nün inşaatinde katkıda bulunan Ermeni ünlü mimarları arasında.”