ERMENI HABER AJANSI

1915’ten bugüne uzanan Ermeni portrelerinde bu hafta Eric Bogosyan var. Oyuncu olan Bogosyan’ın hikayesi Elazığ’dan Amerika’ya uzanıyor. “Law and Order” adlı diziden tanıdığımız Bogosyan, ailesinin Soykırım’dan kurtulmasıyla bugününün şekillendiğini vurguluyor.

Bogosyanlar ailenin geçmişini gizli tutmasına rağmen, 1915-1923 olayları, dedektiflikten ve gizemi çözmekten büyülenen Eric Bogosyan’ı hiç şüphesiz etkiler.

Dünyaca ünlü oyuncu ve performans sanatçısı Eric Bogosyan belki de en çok “Law and Order” adlı ünlü detektif dizisindeki Captain Daniel Ross rolüyle tanınır. Ancak aynı zamanda altı oyunun yazarlığını yapmıştır ve “Talk Radio” ile “subUrbia” da dahil olmak üzere birçok oyununda kendisi de yer almıştır.

Boston’da doğan Bogosyan, büyüdüğü ve liseyi tamamladığı Woburn, Massachusetts’in ardından Oberlin Üniversitesi’ne gitmek üzere Ohio’ya taşınır. New York’a gittiğinde ise görüşlerini etkileyen birçok görsel sanatçı, besteci ve koreografla tanıştığı “The Kitchen in SoHo”da işe girer. Kısa bir zaman içerisinde de performans sanatı ve tiyatro dünyasını şaşırtan kendi “eserlerini” yapmaya başlar. Joe Pap onu 1982’de keşfeder ve The Public Theater’da eserlerini sahnelemeye başlar. Eric’in 1987’de yazıp, Public’te oynadığı “Talk Radio” oyununun ardından ise Papp onu yapımcı Ed Pressman ile tanıştırır. Presmann partiye Oliver Stone’u da davet eder.

Eric, sahne yönetmeni Jo Bonney ile 35 yıldır evlidir. New York’ta iki çocuklarıyla beraber yaşarlar. Eric Bogosyan bağımsız bir yaşam sürer ve işine son derece sadıktır:

“Poker oynarım sık sık. Okurum. Kuşları izlerim. Evimin olduğu Kuzey New Jersey’de çok zaman geçiririm. İlkbaharda ‘Operation Nemesis’i yayınlayana dek bir sanatçı olarak en büyük başarımın tiyatro eserlerim olduğunu söyleyebilirim.”

“Operation Nemesis”

“Operation Nemesis”, imparatorluğun 1 milyon 500 bin Ermeni’nin katledildiği Ermeni Soykırımı’nın sorumlusu Jön Türkler’in liderlerinin izini süren ve çoğunu öldüren bir grup Ermeni’nin hikâyesini anlatır. İttihat ve Terakki Jön Türkler Cemiyeti’nin liderleri, Osmanlıların Birinci Dünya Savaşı’nı kaybetmesinin ardından İstanbul’daki yargılamada ölüm cezası alır, ancak Almanya, Rusya ve diğer ülkelere kaçarak infaz edilmezler. İntikam almayı planlayan Ermeniler operasyona eski Yunan ilahi tanrıçasının ismi olan “Nemesis” adını verir.

İlginçtir ki daha sonra Alman mahkemesi, Soykırım’ın ana faillerinden olan Osmanlı İçişleri Bakanı Talat Paşa’yı öldüren Soghoman Tehliryan’ı Berlin’in merkezinde aklar.

Bogosyanlar Soykırım’dan nasıl kurtuldu?

Eric Bogosyan ailesinin geçmişini şöyle anlatıyor:

“Ailemde ‘kurtulanlar’ olduğunun bilincindeyim. Dedelerimden ikisi de Ermeni Kilisesi’nde papazın yardımcısıymış. Dedem Megerdich Soykırım’dan kaçmış, ancak nasıl kaçtığını bilmiyorum. Babasının öldürülmesinin ardından annemi de kurtarmış. Annem hayatının sonuna kadar onunla beraber Watertown, Massachusetts’de yaşamış. Annem İngilizce bilmezdi.

Dedemin sadece Le Havre’den yola çıkarak 1915 yılında ABD’ye ulaştığını biliyorum. Sanırım annesiyle beraber buharlı gemiyle ayrılmış. Onlar Elazığ’dandı. Watertown’a taşınmış ve hemen ardından ABD ordusuna çağrılmış. Orada eğitim dışında başka bir hizmet verdiğini sanmıyorum. Savaştan sonra da Boston Transit System’de iş bulmuş. Ailem genel olarak Soykırım’dan veya Türkiye’de ne olduğundan bahsetmez. Bunu olumsuz bir düşünce olarak değerlendirirler.

Doğum günüm 24 Nisan olmasına rağmen olay hiçbir zaman evde konuşulmazdı. Onun özel bir gün olduğunu bana hiç söylemediler. Sanatçı olduğumda Ermeni kimliğimin beni tanımlamasını veya ‘etnik’ oyuncu olarak görülmeyi istemedim.”

Ancak bu olay, Eric’in, atalarının kaderini değiştiren trajik olayları öğrenmesine engel olmaz:

“Megerdich’in Türkiye’de yaşadıklarını öğrendiğimde çok küçüktüm. Belki dört yaşımdaydım. Hayatım boyunca Ermeni Soykırımı’nı çalıştım, ancak çalışmalarıma son 10 yılda hız verdim. Maalesef Elazığ’dan (Kharpert), eski ülkemizdeki kentimizden herhangi bir nesne veya yadigâr kalan bir şeyimiz yok.”

Bogosyanlar ailenin geçmişini gizli tutmasına rağmen 1915-1923 olayları, dedektifliği ve gizemi çözmeyi büyüleyici bulan Eric’i bariz bir şekilde etkiler:

“Şüphesiz aile geçmişimiz ve Ermeni Soykırımı ilgimi çekti. Bu süreç bariz bir şekilde son on yıldaki işime de etki ederek, öğrendiklerimin ana fikri olan ‘Operation Nemesis’ ile sonuçlandı. Arkasında yatan gizemden ve neler yaşandığını anlamaya çalışmaktan büyülenmem -ve ‘Law and Order’daki dedektif rolüm- tabii ki geçmişte ne olduğuyla bağlantılı.”

Görüşmeyi yapan: Christopher Atamyan

Çeviri: Tolga Er