ERMENI HABER AJANSI

Zeytun ve Zeytun’lular.

Bu kelimeler Ermenice’de çoktan yeni anlam kazanmıştır. Zeytun bir yerleşim, Zeytun’lu ise köken o yerleşimden olan insan demek. Fakat Kuzey Kilikya’da bulunan bu dağlık bölge özgürsever ve iradeli Zeytun’lu Ermenilerinin zorbalığa karşı isyan eden karekteri sayısında bütün Ermeniler için gurur ve coşku kaynağı olmuş.

Zeytun dediğimizde özgürlük, bağımsızlık, cesaret anlıyoruz, Zeytun’lu dediğimizde ise özgürsever, cesur ve azimli Ermeni anlıyoruz.

1375 yılında Kilikya Ermeni Devletinin son sayfası çevrildiğinde tüm Ermeni yerleşimlerinden sadece Zeytun yarım bağımsız statüyü korumayı başardı.

                                         Zeytun 20. yüzyılın başında

Birçok devleti ve hatta Bizans İmparatorluğunu ortadan kaldıran Osman’lılar dağlık bölgede bulunan bu bir avuç Ermeni karşısında çoğu zaman kendilerini güçsüz hissediyordu.

Başkaların hakimiyeti kabul etmek için bin bir türlü bahane bulmak yerine Zeytun Ermenileri hep özgür, bağımsız olmanın manevi ve maddi önemini anlamıştır, bu değerleri korumak için son nefese kadar mücadele etmeyi göze almışlar.

                                                Zeytun 1862 isyanı önderleri

Zeytun Ermenilerinin tarihine baktığımızda bu sözlerin abartılı boş sözler olmadığını görebiliriz. 1626-27 yıllarında Osmanlı padişahı 4. Murad mecbur Zeytun Ermenilerine yarım bağımsızlık fermanı verdi.Sonraki dönemlerde Osmanlı devleti devamlı Zeytun’un bu yarım bağımsız durumu ortadan kaldırmak için 1780, 1808, 1819, 1829 ve 1835 tarihlerinde birçok girişimlerde bulundu, fakat hepsi başarısız oldu. Zeytun’lu Ermenilerin en meşhur isyanları 1862, 1878 ve 1895 yıllarında gerçekleşti. Genel olarak 1780-1909 tarihleri arasında Zeytun Ermenileri 41 kere kendi hayatını ve hakları korumak için eline silah alıp mücadeleye girdiler.   

                                               Zeytun manzarası 20. yüzyıl

1915 Ermeni Soykırımından önce Zeytun’da 20 bin Ermeni yaşıyordu. Zeytun Ermenileri genellikle zanaat, ticaret, çiftçilik ve bağcılıkla uğraşıyordu. Acemi tüccarların güvenliğini sağlamak için onlar özel silahlı gruplar oluşturup başka sancaklara mal götüren tüccarlar çeteler tarafında saldırıya uğramasın diye onları eşlik ediyorlardı ve bunun için maaş alıyorlardı.

                                                     Zeytun'lu öğrenciler 

Soykırım faciası maalesef Zeytun’u da vurdu. Zeytun Ermenileri de katliamlara ve tehcire maruz kaldı.

Fakat bu da tarih boyunca hep dik duran Zeytun Ermenilerinin sonu olmadı. 1930’lu yıllarında Soykırımdan kurtulan Zeytun’lular Sovyet Ermenistanına yerleşerek bir kez daha yaşama ve yaşatma iradelerini ortaya koydular. Başken Yerevan’ın kuzeyinde Yeni Zeytun mahallesini kurdular.  

Cesur Zeytun’luların nesilleri yaşadılar ve kendi gözleriyle Ermenistan ve Artsakh’ın (Karabağ) yeni bir ‘Zeytun’ olmasına şahit oldular. Zeytunlu gibi tüm Ermeniler Ermenistan bağımsızlığını yeniden kurdu ve yeni tarihimizin Zeytun’u olan Karabağ’ı işgalden kurtarabildiler…

Ermenistan bağımsızlığından sonra Yerevan’da idari bölgeler değişikliklerinden sonra Yeni Zeytun mahallesi Kanaker-Zeytun idare bölgesine dahil oldu.

                                     Yerevan Kanaker-Zeytun, Özgürlük caddesi

Kanaker-Zeytun’un nüfusu yaklaşık 74.000’dir.,

Burada Ermenistan’ın sembollerinden biri olan meşhur ‘Ana Ermenistan’ heykeli yükseliyor ve heykelin etrafında ise ‘Zafer Parkı’ yayılıyor.

                                          Nor Zeytun- Zafer Parkın girişi

Kanaker-Zeytun’da birçok toplumsal önem taşıyan binalar, parklar, fabrikalar bulunuyor.

Avrasya Üniversitesi ve Ermenistan’da Fransız Üniversitesi de Zeytun’da yer alıyor.

                                             Nor Zeytun- Fransız Üniversitesi

Zeytun adını taşıyan bu mahalle kendi günlük hayatını sürdürüp aynı zamanda artık efsane haline gelmiş Kilikya’daki Zeytun’un ve cesur Zeytun’luların anısını yaşatmaya devam ediyor.