ERMENI HABER AJANSI

Bingöl’de Ermeni Soykırımı’ndan geriye kalan kültürel zenginlikler bir bir siliniyor. İbadet yerlerinin çoğu yıkılırken, ayakta durmayı başaran yapılar ise ahır olarak kullanılıyor. 

Bingöl’ün Kiğı, Sancak, Adaklı ve Solhan ilçelerindeki Ermeni yerleşim yerleri, ibadet merkezleri ve tüm kültürel zenginliklerin izleri dahi siliniyor. Birçok yapı ya yıkılmış ya da farklı bir yapıya dönüştürülmüş.

Bazı yapıların ise kitabeleri yerinden sökülmüş, ahır olarak kullanılmış ya da kapısına kilit vurulmuş. Bölgede Ermenilerden kalan çeşmeler kullanılıyor sadece. Ermenilerin yerleşim yerlerinden biri olan Adaklı ilçe merkezinde bulunan ve yapım tarihi bilinmeyen kilise, kentteki yıkılmayan kiliselerden biri. Yapının yanına bir cami inşa edilmiş. İlçe halkı tarafından sadece bir zamanlar Ermenilerin ibadet yeri olarak kullanıldığı bilinen yapının adı ise bilinmiyor. Artık yerinde bulunmayan kilisenin kitabesinin yeri tahta ile kapatılmış. İlçe merkezinde 2 ayrı yerde daha kilisenin olduğu; ama zamanla korunmadığı için yıkıldığı, sadece buranın ayakta kaldığı biliniyor.

Kilisenin yıkılan yerlerinin defineciler tarafından tahrip edilməiş durumda. Yol boyu görünen çeşmeler ile bazı evlerin taşları ve mimarileri, Ermenilerin bu topraklarda uzun yıllar yaşadıklarını gösteriyor.

Adaklı’da, Ermenilerin Cermağ dedikleri, daha sonra Zermağ olarak değiştirilen, halk arasında Yel Değirmeni olarak bilinen köyde ise bir Ermeni Kilisesi bulunuyor. Kilisenin etrafındaki yerleşim yeri terk edilmiş.  Zermağ’da 1980’de toprak kayması sonucu toprak altında kalan aynı aileden 10 kişinin yaşamını yitirmesi sonucu köyün boşaltıldığını öğreniyoruz. 

19’uncu yüzyılda 100 hanesi Ermenilerden, 15 hanesi de Kürtlerden oluşan Zermağ’daki Ermeni Kilisesi, Bingöl’de ayakta duran sayılı kiliselerden biri. Ancak kilise bir harabeyi andırıyor. Ermenilerin sürgüne gönderilmesinden sonra bir süre definecilerin uğrak yeri olan kilise, temellerindeki kazılardan kaynaklı şimdi yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya.

Kilise uzun yıllar köyde yaşayan Müslümanlar tarafından ahır olarak kullanılıyor. Köyün boşaltılmasıyla birlikte kilise harabeye dönmüş bir vaziyette duruyor.   

Defineciler tarafından delik deşik edilen kilisede şimdilerde binlerce yarasa yuva yapmış. Kilisenin sütunları ayakta duruyor ancak sütunların ve duvar diplerinin kazılması kiliseyi yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya bırakmış. Köyde Ermenilere ait 10’a yakın ev bulunuyor. Yıkık durumda olan evler dışında bir de kümbet bir ev var. 

Yıkılmaya yüz tutmuş bir başka kilise de Kiğı ilçesinde. Ermeni tehcirinden sonra yine hayvanların barındığı, kitabesi olmayan, sadece adının Surp Kevork olduğu bilinen kilise, 3 yıldır onarılmayı bekliyor.

2015 yılında Bingöl valiliği, kentin en eski yerleşim yerlerinden biri olan Çanakçı köyündeki Surp Kevork Ermeni Kilisesi’nin, Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun aldığı karar gereği kısa bir süre içerisinde restore edileceğini açıklamıştı. 2016 yılında restorasyonun başlayacağı bile duyurulmuştu. Ancak aradan geçen 3 yıla rağmen kilisede bir çalışma yapılmazken, her geçen gün biraz daha tahrip edilen kilise yok olmak üzere.