ERMENI HABER AJANSI

Ermeni Soykırımı üzerine çalışmalar yürüten Çek akademisyen Marek Jandak, kısa zaman önce konuyula ilgili kaleme aldığı kitabı Çek dilinde yayınladı. Jandak, Ermenice öğrenmek üzere Türkiye’ye gitti.

İlkgençliğimden beri tarih ve edebiyata ilgi duyduğunu anlatan Çek akademisyen, "Agos"a verdiği demeçte, 18 yaşlarımdayken Atom Egoyan’ın "Ararat" adlı filmini izlediğini, lisedeki dersleri için konuyla ilgili bazı ödevler hazırladiğini aktardı. Jandak, "Sonra, tarih okuyup bu konuda bir kitap yazmaya karar verdim, çünkü Çek Cumhuriyeti’nde böyle bir yayın yoktu. Bu meseleye önem verdiğim için ilgi duyuyordum, özellikle de Türk devletinin inkârcı kampanyası dikkatimi çekiyordu. Ailemde Ermeni yok, o dönemde şahsen tanıdığım herhangi bir Ermeni de yoktu.

Ermeni Soykırımı’na yönelik ilgimin, özel olarak Ermeni tarihine dair genel bir ilgiden ziyade, genel anlamda kitlesel vahşet tarihiyle ilgili çalışmalarımın bir parçası olduğunu söyleyebilirim. Milliyetçiliğin ve halkların kendi kapalı millî anlatılarının, Ermeni Soykırımı’na da yol açan en önemli etkenler arasında yer aldığını düşünüyorum. Ermenice öğrenmek için, Ermeniler ve Türklerin hâlâ bir arada yaşadığı İstanbul’a gelmeye karar vermemin nedenlerinden biri de bu", ifadelerini kullandı. 

Çek siyasi çevrelerinde Ermeni Soykırımı'yla ne zaman ilgilenmeye başlandığına dair soruyu cevaplayan akademisyen, 2006 yılında bağımsız senatör Jaromír Štětina’nın Çek Senatosu’ndan Ermeni Soykırımı’nı tanıma karar çıkarmak için girişimde bulunmasıyla bu konuda tartışmalar başladığına dikkat çekerek, "Aancak üst meclisteki en büyük partinin (şu anda Avrupa Parlamentosu üyesi olan Jan Zahradil’in liderliğindeki Sivil Demokratik Parti) muhalefeti nedeniyle, Štětina vazgeçti. On yıl sonra, Sosyal Demokrat Parti üyesi Robin Böhnish meseleyi yeniden gündeme taşıdı ve çabalarıyla, 2017’de Çek Parlamentosu’nun Ermeni Soykırımı’nı tanımasını sağladı. Buna, Türkiye resmî yetkililerin telefonla ifade ettikleri kınamalar, küçük protestolar dışında bir tepki gelmedi. Türk tarafı, yazılı cevap talebiyle resmî bir nota bile vermedi. Bu tanımayı, Avrupa bağlamında ve Çek Cumhuriyeti’nde yaşayan, çoğu ülkeye Sovyetlerin yıkılmasının ardından gelmiş yaklaşık 10 bin Ermeni’nin çabalarını hesaba katarak değerlendirmek gerekiyor" şeklinde konuştu.

Çek akademisyenin kitabnda, 1915’te ve sonrasında Harput’ta görev yapan Amerikalı, Danimarkalı ve Alman misyonerlerin tanıklıklarına yer veriliyor, 1922’de Suriye’de Ermenilere yardım eden Karel Hansa adlı bir Çek’in hikayesine de değiniyor.

Marek Jandák 1991’de, eski Çekoslovakya’da, Kolín şehrinde dünyaya geldi. Tarih alanında yüksek lisans yaptı. Çekçe yayımlanan, Ermeni Soykırımı’nı konu alan kitabı (2018) ödüle layık görüldü. Halen, Prag Charles Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İktisadi ve Sosyal Tarih Bölümü’nde doktora öğrencisidir. "Etnik Olarak Homojen Devlete Giden Yol" başlıklı tezinde, Çek, Sırp ve Ermeni örneklerine odaklanarak, 20. yüzyılda ulus devletler sisteminin gelişimini ve barındırdığı çelişkileri incelemektedir.