ERMENI HABER AJANSI

Akademisyen Türkolog Ruben Safrastyan'a göre Filistin-İsrail çatışması, özellikle askeri operasyonların yoğunlaştığı şu dönemde henüz taraflar arasında arabuluculuk yapılabilecek aşamaya ulaşmadı.

Safrastyan, "Armenpress"e verdiği demeçte, çatışmaların gerilimin azalacağı ve arabuluculuk girişimlerinin daha gerçekçi hale geleceği noktaya gelmesi durumunda Türkiye'nin yeniden teklifle öne çıkacağını, ancak Ankara'nın artık daha ciddi bir girişimle öne çıktığını kaydetti. Yani, arabuluculuk sonucunda güvenliğin garantörü ülkelerin olması gerektiğini belirterek ilk yaklaşımını daha da değiştirdi.

"Savaştan önce Türkiye, İsrail'le ilişkileri düzenlemek için büyük çaba harcadı. Bu çabaların arkasında o dönemde Milli İstihbarat Teşkilatı'nın başında bulunan Hakan Fidan vardı. Ankara ile Tel Aviv büyükelçi değişimi yaparak belli bir anlaşmaya vardı. Elbette Filistin-İsrail çatışması durumu değiştirdi. Türkiye, ilk başta arabulucu olmayı umduğu için açıklamalarında oldukça çekingen davrandı, ancak çatışmanın uzayıp yoğunlaştığını ve İsrail ordusunun askeri operasyonları sonucunda bu sayının arttığını görünce, Sivil nüfus arasında kurbanlar ve yaralılar artarken Türkiye, İsrail'in askeri-siyasi elitini sert bir şekilde eleştirerek Arap, daha ziyade Müslüman dünyasının temsilcisi olarak hareket etti." dile getirdi. 

Safrastyan'a göre Türkiye şu anda iki sorunu çözmeye çalışıyor. Birincisi, şimdilik ertelenen arabuluculuk misyonunun hayata geçirilmesi, ikincisi ise başta Arap ülkeleri olmak üzere tüm İslam dünyasında kendi itibarının yükseltilmesi.

"Resmi Ankara, Hamas'ı kınamadan, Filistinlilere koşulsuz destek vererek Tel Aviv'e karşı daha sert davranmaya başladı. Türkiye'nin savaş öncesinde bu yapıyla belli bağları vardı, şimdi ise bu bağların güçlendirilmesini ve sürdürülmesini savunuyor. Evet, Türkiye ve İsrail büyükelçilerini geri çağırdı ama Türkiye'nin tek taraflı olarak Filistin'in müttefiki ve İsrail'i kayıtsız şartsız eleştiren bir tavır sergilemediğini kanıtlayan gerçekler var. Örneğin, faaliyetlerini Türk yetkililerle koordine eden Almanya'daki Türk Kuruluşları Birliği'nin, o ülkede yaşayan Türklere Filistin yanlısı miting ve gösterilere katılmamaları çağrısında bulunduğuna dair haberler var. Öte yandan Türkiye, özellikle ticaret cirosunun 20 milyar dolar olması nedeniyle İsrail ile ticari ve ekonomik bağlarını kesmedi." şeklinde konuştu. 

Uzman, Türk hükümetinin, savaşın bitiminden sonra İsrail Başbakan Vekili'nin istifa edeceği yönünde muhtemel bir hesap yaparak, özellikle Netanyahu ile köprüleri yaktığını belirtti. 

ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken'in Filistin-İsrail çatışması bağlamında Ortadoğu gezisine ve özellikle Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'la görüşmesine de değinen Safrastyan, bu adımla Amerikan tarafının Türkiye'nin imkanlarını kullanmak istediğini vurguladı.

"Blinken diplomatik faaliyetleriyle iki stratejik hedefin peşinde. Birincisi, savaşın Filistin-İsrail çerçevesinin dışına çıkmaması ve Orta Doğu'daki Arap devletlerinin müdahil olmaması için her şeyi yapmak. ikinci hedef ise taktiksel yani ABD Dışişleri Bakanı bölgedeki Amerikan askeri tesislerinin Irak ve Suriye'deki dış saldırılardan korunmasını sağlamaya çalışıyor. Bu anlamda Blinken'in Irak liderleriyle görüşmesi tesadüf değildi ve ardından bu ülkenin başbakanı saatler sonra İran'ı ziyaret etti. Büyük ihtimalle Blinken'in, kendi himayesi altında faaliyet gösteren vekil yapıların Amerikan askeri tesislerine saldırmasının engellenmesi yönündeki talebini İran tarafına iletmişti.

Safrastyan'a göre, Türkiye ABD için zor bir müttefik olsa da Blinken'in Türkiye Dışişleri Bakanı ile görüşmesi, ABD'nin stratejik hedeflerine ulaşmak için Türk tarafının fırsatlarını kullanmaya çalışmasından kaynaklanıyor, en azından çatışma bölgesinde insani ateşkes sağlansın ve ihtiyaç sahiplerine uluslararası yardım ulaşsın diye.

Türkiye'nin Ortadoğu süreçlerinde belirli bir nüfuzunun bulunduğunu ve Hamas'la eski bağlarını sürdürmeye devam ettiğini dikkate alan ABD, Filistin-İsrail çatışmasının daha büyük boyutlara ulaşmaması için bundan sonra müttefikinin imkanlarını kullanmaya çalışacak.

Safrastyan'a göre, Türk-Amerikan çıkarları bu açıdan örtüştüğünden, Washington şüphesiz Ankara'nın tutumunu destekleyecek ve Türk tarafının Gazze Şeridi'nde güvenliğin garantörü olma isteğini onaylayacaktır.