ERMENI HABER AJANSI

ABD Başkanı Joe Biden, ABD Başkanlığı görevi için seçim yarışından çekildiğini açıklayarak,  Başkan Yardımcısı Kamala Harris'in adaylığına desteğini dile getirdi. Türkiye, müttefiki ABD'nin başkanlık seçim sürecini yakından takip ediyor ve olası seçim sonuçları öncesinde kendisini belli bir şekilde konumlandırmaya çalışıyor.

Türk-Amerikan ilişkilerinden neler bekleniyor? Trump yeniden seçilirse Türkiye ABD'den ne bekleyebilir? Her ne kadar Biden yönetimi döneminde Türkiye Cumhurbaşkanı göz ardı edilmiş olsa da Demokratların yeni adayı Türkiye'nin umutlarını haklı çıkarabilecek mi?

Ermenihaber.am bu konuları Yerevan Devlet Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Bölümü Doçenti, Uluslararası İlişkiler Uzmanı Grigor Balasanyan ile görüştü.

- Sayın Balasanyan, Biden yönetimi sırasında Türkiye ile ilişkileri özetlersek, bu ikili ilişkileri nasıl tanımlarsınız?

- Temelde Türk-Amerikan ilişkileri soğukluğuyla dikkat çekmedi. Türk yetkililerin bazı girişimleri ABD tarafından memnuniyetle karşılandı. Erdoğan demokratlarla konuşmaya başardı ve siyaseti istediği yöne yönlendirebildi. Hem Artsakh'ın Azerbaycan tarafından işgal etmesinde Türkiye'nin rolü, hem ABD'nin buradaki biraz pasif tutumu, hem de ABD'nin Erdoğan'ın Kürt meselesindeki politikasına göz yumması ile ilgilidir. Erdoğan'ın affedilmediği ve Türk-Amerikan ilişkilerini soğutan tek şey Suriye meselesiydi. Esad'la ilişki kurmasını bozmayı başaramadılar. Erdoğan, Suriye ile ilişkilerin normalleşmesinden yana olduğunu açıkladı. Elbette ABD, Erdoğan'ı Ukrayna konusunda Rusya karşıtı koalisyona dahil etmeyi ve onu Türkiye'nin bugün uyguladığı tarafsız siyasi çizgiyi değiştirmeye zorlamayı da başaramadı.

- Eski ABD Başkanı Donald Trump'a yönelik suikast girişiminin ardından Türkiye Cumhurbaşkanı, sosyal medyadan yaptığı paylaşımla olayı kınadı, birkaç gün sonra da Trump'la telefon görüşmesi yaptı. Türkiye hangi sinyalleri veriyor ve hangi adayı destekliyor?

- Demokratlara gelince, Türk iktidar çevrelerinin de demokrat aday seçiminin oldukça sorunlu olacağını anladığını düşünüyorum. Bu nedenle B planı yaparak yeni yönetim Cumhuriyetçilerle ilişkilerini geliştirmeye çalışıyorlar. Aslında Türk hükümetinin ABD liderliğinin gözüne girmesi önemli. Erdoğan artık Demokrat Parti'nin pozisyonlarının zayıfladığını anlamış durumda ve bu nedenle Trump ve Cumhuriyetçi Parti ile bağlarını harekete geçirmesine şaşırmamak gerekiyor.

- Trump döneminde Türkiye'ye bir takım yaptırımlar uygulandı ve hatta Trump, Erdoğan'a yazdığı mektubunda aşağılayıcı ifadelerde bulundu. Türkiye Trump'la yola çıkmaya hazır mı?

- 2016 ve 2024'ün Trump'ları farklı politikacılar. Mevcut Trump açıklamalarında daha pragmatik ve daha yumuşak.  Ayrıca Trump aynı zamanda bir iş adamı ve Türkiye'ye karşı ne kadar aktif politika izlerse Türkiye, İran ve Rusya'nın 3+3 formatı çerçevesinde işbirliklerini güçlendirmesine ve Türkiye’nin Ukrayna meselesinde ilkeli ve Amerikan karşıtı bir politika izlemesine de o kadar katkı sağlayacağını çok iyi anlıyor. Bu nedenle Türkiye'nin Amerikan karşıtı bloklarda yer almasına neden olmadan Türkiye ile ilişkilerin normalleştirilmesi gerektiğini çok iyi anladığını düşünüyorum. Çünkü zaten benzer adımlar var. Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın BRICS üyeliğine ilişkin açıklaması, Türkiye'nin Şangay İşbirliği Örgütü'ne gösterdiği ilgi, Türkiye'nin ABD'ye, Türkiye'ye karşı sert bir politika izlemesi halinde bunun sonuçlarına katlanacağının sinyalidir. Türk devleti menfaatini çok iyi anlıyor.

- Trump ve Biden'ın yönetim dönemlerini kıyaslayacak olursak, hangi dönemde Türkiye'ye yönelik politika Türkiye iktidarı açısından daha olumlu ve faydalıydı?

- Türk yetkililer, ulusal çıkarlarını, menfaatlerini tüm Amerikan yönetimleri arasında ilerletmeyi başardılar. Cumhuriyetçiler döneminde 44 günlük savaş sırasında Türkiye, NATO üyesi bir ülke olarak bize karşı başlatılan savaşa tam olarak katılabildi ve ABD'den herhangi bir eleştiri almadı.

- Trump seçilirse Ankara'nın bölgesel politikasında ne gibi beklentileri olabilir?

- Trump seçilirse nihai Türk-Suriye barış anlaşmasının imzalanacağını, Türk askerinin bölgeden çekileceğini düşünüyorum. Bu, Türkiye'ye bölgede Esad'la savaşı sonlandırabilen, sözde barışı sağlamayı başarabilen bir ülke olarak hareket etme fırsatı verecek. Ukrayna krizine gelince, Trump'ın politikası değişecek ve bu, Türkiye'ye, Ukrayna krizinin sona ermesine de katkıda bulunan, ABD yeni yönetimi ile iyi ilişkiler kuran, harika iş çıkaran bir arabuluculuk sunma fırsatı verecek. Ancak durumun böyle olmadığını hepimiz anlıyoruz.

Trump'ın İran'a ilişkin politikası olumlu yönde bazı değişikliklere uğrayacak. Bana göre bu, Türkiye ile İran arasındaki ilişkilerin daha yakınlaşmasına katkıda bulunacak ve Erdoğan'a ciddi ekonomik faydalar sağlayacak.
Güney Kafkasya'ya gelince, Türk politikasında bazı değişiklikler yaşanacak. Rusya, İran ve Çin'e karşı aktif-saldırgan bir politikanın destekçisi olmayan Trump, aksi durumda bu üçünü kendisine karşı çevireceğinin farkında. Ankara'nın doğal olarak hiçbir faydası olmayan sözde “Zengezur Koridoru” fikrinden vazgeçecektir. Ama Türkiye bu konuda hiçbir şey yapamayacak ve bu politikayı hesaba katmak zorunda kalacak. Bunun bizim için önemli olduğunu düşünüyorum.