ERMENI HABER AJANSI

Azerbaycan’da, özellikle 2020’deki 44 günlük savaşın ardından, sözde “Batı Azerbaycan” anlatısı oldukça yaygın bir şekilde dolaşıma girdi. Bu söylemin içeriği açıktır ve Azerbaycan çevreleri bunu gizlemeye bile çalışmamaktadır. Sözde “Batı Azerbaycan” terimi, Azerbaycan’ın tarihi gerçeklerle hiçbir bağlantısı olmayan sahte isimler verdiği Ermenistan Cumhuriyeti’nin egemen topraklarını ifade etmektedir. Azerbaycan medyası tarafından yayılan herhangi bir bilgi ya da analiz, ülkenin otoriter rejimi tarafından üretilmiş bir “hakikat” olarak sunulmaktadır. Özellikle son birkaç yılda ısrarla yayılan bu Azerbaycan tezleri, uzun vadeli hedefler taşımaktadır.

Öncelikle sözde “Batı Azerbaycan”dan, Ermenistan’dan ayrılan Azerbaycanlıların dönüşünden bahsedilmektedir. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev’e göre, Ermenistan’ın mevcut toprakları Azerbaycan’a aittir ve Azerbaycanlıların sözde “tarihi vatanlarına” dönüş hakkı sağlanmalıdır. Bu sahte tezler, yalnızca Azerbaycan’da değil, uluslararası toplumda da “sergiler” ve “etkinlikler” düzenlenerek yayılmaya çalışılmaktadır. Azerbaycan, bu kurgusal fikirlerin uygulanması için büyük mali kaynaklar harcamaktadır. Ayrıca, Azerbaycan parlamentosunda sözde “Batı Azerbaycan”ın dönüşü için bir inisiyatif grubu kurulmuştur.

2024 yılı 1 Mayıs’ında Bakü’de sözde “Batı Azerbaycan” isimli bir televizyon kanalı açıldı. Bu kanalın temel amacı, daha geniş bir propaganda yapmaktır. “Batı Azerbaycan Cemaati” başkanı Aziz Alekberli, televizyonun açılış töreninde şu ifadeleri kullandı: Sözde “Batı Azerbaycan Televizyonu, son 200 yılda tarihi topraklarından çıkarılan Azerbaycanlıların barışçıl, güvenli ve onurlu bir şekilde dönüşü için atılan adımları desteklemekte ve Azerbaycan halkının mirasıyla ilgili gerçekleri aktarmaktadır.”

Ekim 2023’te Bakü Devlet Üniversitesi’nde  sözde “Batı Azerbaycan” Araştırma Merkezi açıldı. Üniversitenin yaptığı açıklamada, merkezin temelinin Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in sözde “Batı Azerbaycan’a dönüş” ile ilgili düşünceleri olduğu belirtildi. Merkezin faaliyetleri arasında uluslararası konferanslar düzenlemek, bilimsel seminerler yapmak, kitap yayımlamak ve “Batı Azerbaycan Cemaati” ile yoğun bağlar kurmak yer alıyor.

2022 yılı 24 Aralık’ında, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, “Batı Azerbaycan Cemaati” binasına yaptığı ziyarette şu açıklamayı yapmıştı: “Karabağ’dan çıkarılanlar topraklarına dönüyor. Eminim ki, Batı Azerbaycan’dan olan soydaşlarımız, akrabaları, çocukları ve torunları da bir gün bizim tarihi topraklarımıza, Batı Azerbaycan’a dönecektir.”

Azerbaycanlıların Ermenistan’a dönüşü konsepti, yüksek rütbeli Azerbaycanlı yetkililer tarafından uluslararası toplumda da gündeme getirilmektedir. Bu adımlar, Ermeni makamları ve uluslararası toplum tarafından, Artsakh’tan zorla yerlerinden edilen Ermenilerin kendi vatanlarına dönüşü konusunun kapatılması amacıyla atılmaktadır. Ancak, uluslararası toplum, bu iki konunun birbirine bağlanmasının mantıksız olduğunu anlamaktadır. Avrupa Birliği’nin Güney Kafkasya ve Gürcistan krizi için eski Özel Temsilcisi Toivo Klaar, bu bağlamda şu açıklamayı yapmıştır: “Bazen bu bağlamda, sözde ‘Batı Azerbaycan’ meselesi gibi başka konular gündeme getiriliyor. Bana göre bunlar tamamen farklı meselelerdir ve karıştırılmamalıdır. İlki, Karabağ Ermenilerinin ata yurtlarına dönüşünü kolaylaştırmaktır, ki bu Azerbaycan’ın yükümlülüğüdür. İkincisi ise, daha önce Azerbaycan’ın diğer bölgelerinde, Bakü dahil, yaşayan Ermeniler veya Ermenistan’da yaşayan Azerbaycanlılarla ilgilidir. Doğal olarak, onlar da ya da ailelerinin yaşadığı yerlere ziyaret edebilmelidir, hatta isterlerse dönebilmelidir. Ancak bu tamamen farklı bir meseledir.”

Gerçek şu ki, Ermenistan Cumhuriyeti topraklarını kendi “tarihi vatanı” olarak gören Azerbaycan için, mevcut kendi toprakları bile tarihi bir vatan olarak kabul edilemez. Temelsiz ve kurgusal Bakü propagandası, tarihi bir karşı-propaganda ile karşılanmalı ve yalnızca İlham Aliyev’in hayalleri ve yanılsamaları düzleminde kalmalıdır. Dikkat çekicidir ki, tüm bunlar Bakü tarafından Yerevan ile ilişkilerin normalleşmesi ve barışın tesis edilmesine yönelik müzakere süreci çerçevesinde yürütülmektedir.