ERMENI HABER AJANSI

2025 yılında Ararat Poghosyan tarafından paylaşılan uydu görüntüleri, Azerbaycan’ın Artsakh’ın Hadrut bölgesindeki Mariamadzor köyünü tamamen yok ettiğini ortaya koydu. 2019 ve 2024 yıllarına ait uydu görüntüleri, köyün tamamen ortadan kaldırıldığını doğruluyor. 9 Kasım 2020 tarihli üçlü bildiri sonrası Azerbaycan kontrolüne geçen Mariamadzor, doğal güzellikleri ve kültürel mirasıyla öne çıkan yerleşimlerden biriydi.

Köyde bulunan önemli tarihi yapılar arasında 16.-17. yüzyıllara tarihlenen Surp Minas Kilisesi (1601), Shenin Köprüsü ve Vnesaberd Kalesi yer alıyordu. Artsakh Kültürel Miras İzleme Programı, köyün güneybatısında bulunan Surp Minas Kilisesi’nin detaylarını kaydetmişti. Kilisenin giriş kemerindeki 1601 tarihli yazıt ve kuzey kemerde yer alan "Ben, Azaria Abegha David Yerets, bu kiliseyi Rab için inşa ettim" ifadeleri, yapının tarihine ışık tutuyordu. Shenin Köprüsü, köyü ikiye ayıran akarsu üzerine kurulmuş olup Shenin Pınarı köprünün hemen yakınında bulunuyordu. Vnesaberd Kalesi ise 12.-14. yüzyıllarda inşa edilerek 18. yüzyıla kadar kullanılmıştı.

Mariamadzor’un yok edilmesi, savaş suçu niteliği taşıyan uluslararası hukuka aykırı eylemler zincirinin bir parçası olarak değerlendirilmekte. Bu tahribat, savaş sırasında kültürel mirasın korunmasına ilişkin uluslararası normları ve UNESCO’nun özgünlük ve bütünlük ilkelerini ihlal etmekte. Ayrıca, Uluslararası Adalet Divanı’nın (ICJ) Azerbaycan’ın 1965 tarihli “Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına Dair Uluslararası Sözleşme”yi ihlal ettiğine dair kararlarıyla da örtüşmektedir.

1954 Lahey Sözleşmesi’nin 4. Maddesi ve 1999 İkinci Protokolü’nün 15(a) Maddesi, bu tür tahribatları "ciddi ihlal" olarak tanımlayarak, savaş suçu kapsamında uluslararası mahkemelerde yargılanabileceğini belirtiyor. Roma Statüsü’nün 8(2) Maddesi ise ibadet yerlerine, eğitim, sanat ve tarihi mirasa ait binalara kasıtlı saldırıları savaş suçu olarak nitelendirmektedir.

Mariamadzor’un yok edilmesi, yalnızca bir köyün silinmesi değil, aynı zamanda tarihi ve kültürel mirasın kasıtlı olarak hedef alınması anlamına gelmekte olup, uluslararası hukukun açık ihlali olarak kayda geçmektedir.