ERMENI HABER AJANSI

Ermenihaber.am karşılıklı özel temsilcilerin atanmasıyla Ermenistan ve Türkiye arasında başlayan diyalog süreci konusunda Türkiye’deki siyasi çerçevelerinden farklı isimlerle, sivil toplumu temsil eden şahıslarla röportajlar gerçekleştiriyor. Türkiye’deki siyasi çerçevelerin ve genel olarak toplumun bu konuda ne düşündüklerini okuyucularımızın dikkatine sunmaya çalışacağız.

Bu röportajı Kürt gazeteci, Medyascope Dış Haberler Editörü Mehmet Tatlı ile gerçekleştirdik.

- 2022'den bu yana Ermenistan-Türkiye normalleşme süreci tekrar başladı. Bir sürü anlaşmalar yapıldı ama şu ana kadar bu anlaşmalardan sadece bir ya da ikisi hayata geçirildi ancak sınırlar hala kapalı. Ayrıca Türkiye yetkililerinden sürekli  aynı şeyleri duymaya devam ediyoruz. “Azerbaycan'la ilişkilerimizi koordine ediyoruz” diye. Sizce Türkiye neden Ermenistan-Türkiye normalleşmesini Azerbaycan-Ermenistan normalleşme süreci ile ilişkilendiriyor? Siz bunu nasıl değerlendirebilirsiniz?

- Azerbaycan çok büyük bir faktör burada. 2020 savaşından sonra aslında Türkiye'den beklenen şey şuydu. Daha büyük bir bölgesel faktör olarak Ermenistan, Karabağ üzerindeki egemenliğini 'teslim ettikten' sonra Azerbaycan'a, aslında bir tür normalleşme başlatması gerekirdi Türkiye'nin. Bunu başlatmadı. Şimdi bu Türkiye içinde de aslında az da olsa tartışıldı. Özellikle bağımsız medya kuruluşları tarafından.

Buradaki en önemli etken Azerbaycan. Azerbaycan derken bir blok olarak 7-8 milyonluk Azerbaycan nüfusundan bahsetmiyoruz aslında.  Bir iş dünyasından, bir silah ticaretinden, bir petrol ticaretinden, kısacası ticaretten bahsediyoruz.

Biliyorsunuz 2016'dan beri Türkiye'ye anormal günler yaşıyor. Ve yabancı yatırımcıya hiç olmadığı kadar ihtiyaç duyuyor. Şimdi Azerbaycan da bu noktada aslında Türkiye'nin birçok noktada imdadına yetişti. Hem gaz satışından hem medyada mesela yeni bir kanal açıldı. Türkiye'de bayağı da etkili.

Tabii ki şunu demiyorum, en büyük 5 medyadan biri değil. Ama kurulalı 5-6 ay oldu ama Türkiye gündemini belirleyebiliyor artık. Azerbaycan'ın elinde böyle bir soft power şeyi var Türkiye'de. Bunun en büyük sebebi bu anlaşmalara uyulmaması ya da rafa kaldırılmış olması ya da en basit tabiriyle bu anlaşmalara dair herhangi bir şey konuşulmaması Türkiye'de tamamen Azerbaycan lobisinin arzuları doğrultusunda gerçekleşiyor.

-Türkiye her zaman Azerbaycan'ı destekleyecek mi?

Türkiye ne olursa olsun Azerbaycan'ı destekleyecek değil. Ayrıca ben şöyle bir fırsat da görüyorum. Şimdi Erdoğan biliyorsunuz 74 ya da 73 yaşında. Ölümsüz olmadığını da biliyoruz. Erdoğan sonrası en azından bölge aktörlerinin Ermenistan gibi, Gürcistan, İran gibi aktörlerinin Erdoğan sonrasına da bir hazırlık yaptığını görmek lazım. Ermenistan belki bu konuda bir miktar eksik olabilir. Şunu demeye çalışıyorum aslında.

Şimdi Türkiye'de bütün gücü elinde toplamış bir lider var. Bu Atatürk'ten sonra ilk defa gerçekleşen bir şey. Bunun avantajları var, dezavantajları var. Bu liderlikle eğer kötü ilişkiler kurarsanız bu müthiş bir yıkım getirebilir. Ama bu liderlikle bir şekilde iletişim kanalı açabilirseniz bu da inanılmaz fırsatlar doğurabilir. Çünkü bütün Türkiye'yi temsil gücü var şu an. Yani bugün Erdoğan dese ki Ermenistan ile ilişkileri tamamen düzeltiyorum. Bir tane bile protesto olmayacaktır. Böyle bir gücü var.

Benim de işte buradaki arkadaşlara da bir yorum olarak söyledim. Türkiye iç politikasını iyi takip eden biri olarak. Erdoğan'ın yaşı itibariyle kendisiyle bir takım iyi ilişkiler geliştirmek Ermenistan için bir öncelik haline gelebilir. Bu Ermenistan'ın hayrına olacaktır, faydasına olacaktır. Yani Azerbaycan'la Erdoğan arasındaki ilişkiyi görüp geri adım atmak değil, o ilişkiyi belki de zora düşürecek yeni iletişim kanalları açılabilir. Ama bu da tabii ki bir takım ekstra tavizler gerektirebilir.

Ama şunu hesap etmek gerekir. Bugün vereceğiniz tavizler Erdoğan sonrası Türkiye için müthiş kazanımlara dönüşebilir. Ya da tersinden düşünelim.

Erdoğan hayattayken ve iktidardayken çözüm bulamayan bir Türkiye-Ermenistan normalleşmesi,  Erdoğan'dan sonra çözüm bulması çok zor. Çünkü şu an çok zor ama Erdoğan'dan sonra çok daha zor olacak. Çünkü Erdoğan varken ikna etmen gereken bir kişi var.

Erdoğan yoksa 84 milyonu ikna etmek zorunda kalabilirsin. Bir de Azerbaycan'ın ben kesinlikle Erdoğan sonrasına Türkiye siyasetine dair hazırlık yaptığını düşünüyorum. Muhtemelen Erdoğan sonrası adaylar için de şimdiden temas kuruyordur. Şimdiden yani Erdoğan sonrası dış politikayı da manipüle edebilecek ya da etkileyebilecek hamlelerde bulunuyordur. Ermenistan bundan geri kalmamalı bence. Ama daha da önemlisi Erdoğan'la bir şekilde uzlaşmanın yolunu bulmalı.

Çünkü dediğim gibi bir kişiyle uzlaşmak Türkiye'yi biliyorsunuz. Yani farklı etnik kökenler, dinik kökenler 'tam bir cümbüş' diyoruz biz. O cümbüşe laf anlatmak istemezsiniz yani.